شیوع و عوامل خطر مرتبط با مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران: یک مطالعه مبتنی بر جمعیت
مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران به یک روند نگران‌کننده تبدیل شده و به افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی کمک می‌کند. این مطالعه با هدف تعیین شیوع مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها و عوامل خطر مرتبط با آن در جمعیت ایران انجام شده است.
یک مطالعه مقطعی مبتنی بر جمعیت از طریق نظرسنجی تلفنی در سه منطقه اصلی جنوب تهران در سال ۲۰۲۳ انجام شد. این مطالعه شامل ۱۳۱۱ شرکت‌کننده بود که با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌بندی‌شده و با احتمال متناسب با حجم انتخاب شدند. یک شاخص ترکیبی ساختاریافته با استفاده از داده‌های مربوط به عوامل سبک زندگی، از جمله شاخص توده بدنی، فعالیت بدنی، استعمال دخانیات، تغذیه، سلامت روانی و جسمانی، وضعیت اجتماعی-اقتصادی، و فراوانی مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها تدوین شد.
یافته های این مطالعه نشان می‌دهد مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها در ۲۱.۳% از شرکت‌کنندگان (n=۲۷۹) گزارش شد. عوامل کلیدی مرتبط با افزایش مصرف خودسرانه شامل تحصیلات در سطح دانشگاهی (AOR=۱.۹۳، ۹۵% CI=۱.۲۵–۲.۹۶، مقدار p=۰.۰۰۳)، وضعیت اجتماعی-اقتصادی بالاتر (AOR=۳.۵۹، ۹۵% CI=۱.۸۲–۶.۸۲، مقدار p<۰.۰۰۱)، داشتن بیمه پایه (AOR=۱.۶۹، ۹۵% CI=۱.۱۰–۲.۶۳، مقدار p=۰.۰۱۹)، و سابقه ابتلا به کووید-۱۹ (AOR=۲.۳۰، ۹۵% CI=۰.۷۴–۲.۶۵، مقدار p=۰.۰۰۱) بود. در مقابل، سبک زندگی سالم (AOR=۰.۶۶، مقدار p=.۰۳۳) و سلامت روانی مطلوب (AOR=۰.۳۱، مقدار p<۰.۰۰۱) با کاهش مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها مرتبط بودند. هیچ ارتباط معناداری با جنسیت، سن، وضعیت تأهل، سواد سلامت یا مراجعه به مراکز بهداشتی مشاهده نشد.
بطور کلی عوامل آموزشی، اجتماعی-اقتصادی، سلامت روانی و سابقه ابتلا به کووید-۱۹ نقش مهمی در مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران ایفا می‌کنند. مقابله با مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها و مقاومت آنتی بیوتیکی نیازمند اجرای کمپین‌های آگاهی‌بخشی عمومی، قوانین سخت‌گیرانه‌تر در زمینه مصرف دارو، برنامه‌های مدیریت آنتی‌بیوتیک و مداخلات اختصاصی است.
لینک مطالعه: